นักวิจัยคณะวิทยาศาสตร์ ม.อ. ค้นพบพืชในวงศ์กระดังงา 10 ชนิดใหม่ของโลก
10 ชนิดจากพืชจำนวน 3 สกุล คือสกุลบุหงาเซิง (Friesodielsia) สกุลต้องแล่ง (Polyalthia) และสกุลปาหนัน (Goniothalamus)
รศ.ดร.จรัล ลีรติวงศ์ อาจารย์สาขาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ร่วมกับผู้เชี่ยวชาญทางด้านอนุกรมวิธานของสกุลพืชเหล่านี้ ค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลกของพืชวงศ์กระดังงา จำนวน 10 ชนิดจากพืชจำนวน 3 สกุล คือสกุลบุหงาเซิง (Friesodielsia) สกุลต้องแล่ง (Polyalthia) และสกุลปาหนัน (Goniothalamus) ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
สกุลบุหงาเซิง (Friesodielsia)
สกุลบุหงาเซิง (Friesodielsia Steenis) เป็นการศึกษาร่วมกับ Prof. Dr. David Johnson จากมหาวิทยาลัย Ohio Wesleyan ประเทศสหรัฐอเมริกา และ ดร. ปิยะ เฉลิมกลิ่น จาก สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) และร่วมกับคุณจิรัฐิ สัตถาพร นักศึกษาระดับปริญญาเอกหลักสูตรชีววิทยานานาชาติ สาขาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และคุณกิติศักดิ์ อ๋องย่อง นักวิจัยอิสระ ในการช่วยเก็บตัวอย่างพืช สามารถพบพืชชนิดใหม่ของโลก จำนวน 6 ชนิด ซึ่งได้ทำการตีพิมพ์ในวารสารระดับนานาชาติ ฐาน scopus ชื่อเรื่อง New species and new records for the climber genus Friesodielsia (Annonaceae) in the flora of Thailand ในวารสาร Thai Forest Bulletin (Botany) 49(2): 212–230. 2021) โดยมีรายละเอียดดังนี้
- ส่าเหล้า: Friesodielsia brevistipitata
เป็นไม้เถามีเนื้อไม้ ถูกค้นพบครั้งแรกที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง จังหวัดสงชลา นอกจากนี้ยังสามารถพบในจังหวัดกระบี่ และนครศรีธรรมราช
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ระดับชนิด เป็นพืชที่มีก้านผลย่อยสั้น
- บุหงาเขาหลวง: Friesodielsia khaoluangensis Leerat. & Aongyong
เป็นไม้เถามีเนื้อไม้ ถูกค้นพบครั้งแรกที่น้ำตกกรุงชิง ของอุทยานแห่งชาติเขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช ได้รับความอนุเคราะห์ในการเก็บตัวอย่างจากคุณกิตติศักดิ์ อ๋องย่อง
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีการค้นพบครั้งแรกที่อุทยานแห่งชาติเขาหลวง
- สาวหยุด หรือบุหงาแต่งงาน: Friesodielsia longipetala Leerat. & Chalermglin
เป็นไม้เถามีเนื้อไม้ เป็นชนิดที่มีการกระจายพันธุ์ในจังหวัดระนอง สงขลา และสตูล พบมีการปลูกกันแพร่หลายในจังหวัดสตูล เนื่องจากมีความยาวของกลีบดอกที่ยาวและมีกลิ่นหอม
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีกลีบดอกที่มีความยาวมากเมื่อเปรียบเทียบกับพืชชนิดอื่นในสกุลเดียวกัน
- บุหงาสาวิตรี: Friesodielsia macrosepala Leerat. & Aongyong
เป็นไม้เถามีเนื้อไม้ มีการกระจายพันธุ์ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช และตรัง สงขลา สำหรับชิ้นตัวอย่างต้นแบบ (type specimen) ได้รับการอนุเคราะห์จากคุณกิตติศักดิ์ อ๋องย่อง
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีกลีบเลี้ยงขนาดใหญ่ เมื่อเปรียบเทียบกับพืชชนิดอื่นในสกุลเดียวกัน
- บุหงาเซิงพะงัน: Friesodielsia phanganensis Leerat.
เป็นไม้พุ่มรอเลื้อยหรือไม้เถามีเนื้อไม้ ปัจจุบันมีการกระจายพันธุ์ที่เกาะพะงัน อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี เท่านั้น
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่ถูกพบครั้งแรกที่เกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี
- บุหงาเซิงสงขลา: Friesodielsia songkhlaensis Leerat.
เป็นไม้เถามีเนื้อไม้ ปัจจุบันมีการกระจายพันธุ์เฉพาะในจังหวัดสงขลาเท่านั้น มีรายงานพบครั้งแรกในป่าชุมชนบ้านยางเกาะ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีการรายงานพบเป็นพืชชนิดใหม่ของโลกที่จังหวัดสงขลา
สกุลต้องแล่ง (Polyalthia Blume)
สกุลต้องแล่ง (Polyalthia Blume ) เป็นการศึกษาร่วมกับ ผศ.ดร. ภาสกร บุญชาลี จากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ Prof. Dr. David Johnson จากมหาวิทยาลัย Ohio Wesleyan ประเทศสหรัฐอเมริกา สามารถพบพืชชนิดใหม่ของโลก จำนวน 2 ชนิด โดยได้ทำการตีพิมพ์ในวารสารระดับนานาชาติ ฐาน ISI ชื่อเรื่อง Two new species and a new record of the genus Polyalthia (Annonaceae) from Peninsular Thailand ในวารสาร Phytotaxa 510 (3): 239-250. 2021 โดยมีรายละเอียดดังนี้
- เหลืองสุริยา: Polyalthia heliopetala Leerat. & Bunchalee
เป็นไม้ต้น พบมีการกระจายพันธุ์ในป่าดิบชื้นของจังหวัดนราธิวาสเท่านั้น
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีลักษณะของดอกที่มีการเรียงตัวของกลีบดอกสีส้มที่มีรูปร่างคล้ายรังสีที่แผ่ออกมาของดวงอาทิตย์
- นรามรกต: Polyalthia taweensis Bunchalee & Leerat.
เป็นไม้ต้นขนาดเล็กหรือไม้พุ่ม พบมีการกระจายพันธุ์ในป่าดิบชื้นของจังหวัดนราธิวาสเท่านั้น
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีการค้นพบครั้งแรกที่เขาตะเว ในอำเภอระแงะ จังหวัดนราธิวาส
สกุลปาหนัน (Goniothalamus)
สกุลปาหนัน (Goniothalamus) เป็นการศึกษาร่วมกับ Prof. Dr. Richard M.K. Saunders จากมหาวิทยาลัย Hong Kong ประเทศจีน และ ดร. ปิยะ เฉลิมกลิ่น จาก สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) สามารถพบพืชชนิดใหม่ของโลก จำนวน 2 ชนิด ได้ทำการตีพิมพ์ในวารสารระดับนานาชาติ ฐาน ISI ชื่อเรื่อง Goniothalamus roseipetalus and G. sukhirinensis (Annonaceae): Two new species from Peninsular Thailand ในวารสาร PhytoKeys 184: 1–17. 2021) โดยมีรายละเอียดดังนี้
- ปาหนันกลีบม่วง: Goniothalamus roseipetalus Leerat., Chalermglin & R.M.K.Saunders
เป็นไม้ต้นหรือไม้พุ่ม พบมีการกระจายพันธุ์ในป่าดิบชื้นของจังหวัดนราธิวาสและยะลา เท่านั้น
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีลักษณะของดอกที่มีส่วนของกลีบดอกสีม่วงหรือม่วงแกมชมพู
- ราชครูชาว: Goniothalamus sukhirinensis Leerat., Chalermglin & R.M.K.Saunders
เป็นไม้ต้นหรือไม้พุ่ม พบมีการกระจายพันธุ์ในป่าดิบชื้นของจังหวัดนราธิวาส เท่านั้น
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์ เป็นพืชที่มีการค้นพบครั้งแรกที่อำเภอสุคิริน จังหวัดนราธิวาส
จากการศึกษาพืชวงศ์กระดังงาในภาคใต้ของประเทศไทย จนสามารถค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลกจำนวน 10 ชนิด เป็นการบ่งบอกให้ทราบถึงในภาคใต้ของประเทศไทยมีความหลากหลายของพืชวงศ์นี้ค่อนข้างสูง และเนื่องจากในบางพื้นที่ของภาคใต้ตอนล่างเป็นพื้นที่เสี่ยงภัยอันเนื่องมาจากเหตุการณ์ไม่สงบที่เกิดขึ้น ส่งผลทำให้มีนักพฤกษศาสตร์ไม่สามารถเข้าพื้นที่เพื่อศึกษาพรรณพืชต่าง ๆ ได้อย่างทั่วถึง ซึ่งส่งผลทำให้การศึกษาพรรณพืชในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะทางด้านอนุกรมวิธาน ซึ่งทำได้อย่างไม่สมบูรณ์ จึงมีโอกาสที่ค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลกหรือพืชที่มีการรายงานพบครั้งแรกในประเทศไทยได้ และจากการค้นพบพืชเหล่านี้เพิ่มเติมทำให้การศึกษาทบทวนพืชสกุลเหล่านี้ในประเทศไทยสามรถได้ข้อมูลที่สมบูรณ์จนนำไปสู่การจัดทำฐานข้อมูลของพืชวงศ์กระดังงาสำหรับโครงการพรรณพฤกษชาติแห่งประเทศไทย (Flora of Thailand)